Ιούνιος 2024. Η Πρέσβης της Ελλάδος στο Βερολίνο Μάρα Μαρινάκη, παραδίδει σε κλίμα μεγάλης συγκίνησης το ρολόι τσέπης του Βασίλειου Κοντογεωργίου από τον Βόλο, στην εγγονή του Αγγελική Κοντογεωργίου, παρουσία του Γιώργου Πολυδωράκη, διευθυντή του Αρχείου ΥΠΕΞ και φετινού Προέδρου της Διεθνούς Επιτροπής του Αρχείου Αρόλζεν
22 Ιουλίου 2024 – 9:52
Το χρονικό αναζήτησης απογόνων του Βολιώτη ομήρου των Ες-Ες, Βασίλειου Κοντογεωργίου – Ο δίαυλος επικοινωνίας που άνοιξε ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ και η συγκινητική τελετή παράδοσης στην Ελληνική Πρεσβεία στο Βερολίνο
Ηταν πριν έναν χρόνο ακριβώς, τον Ιούλιο του 2023, όταν από το Αμβούργο όπου διαμένει ο συνταξιούχος καθηγητής Λουκάς Λυμπερόπουλος έστειλε στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ κείμενό του, σε μια προσπάθεια –που ποτέ δεν εγκατέλειψε- να εντοπιστούν απόγονοι θυμάτων των Ες-Ες. Ομήρων που έχασαν τη ζωή τους από τη ναζιστική θηριωδία στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως της Β. Γερμανίας Νοιενγκάμμε (Neuengamme). Εκεί όπου το 1945, όταν αυτό απελευθερώθηκε, βρέθηκαν προσωπικά αντικείμενα ομήρων, που βίωσαν βασανιστήρια απερίγραπτα και βρήκαν θάνατο φρικτό.
Επιμέλεια: ΒΑΣΩ ΣΑΜΑΚΟΒΛΗ
Ο,τι είχε απομείνει μέσα σε χάρτινους φακέλους (ρολόγια, δαχτυλίδια, αλυσίδες κ.α.), μεταφέρθηκαν για φύλαξη στο Αρχείο του Αρόλζεν. Ο κ. Λουκάς Λυμπερόπουλος, στο πλαίσιο μιας μεγάλης έρευνάς του, ξεκίνησε σειρά ενεργειών για να εντοπίσει απογόνους Ελλήνων θυμάτων, ώστε να τους αποδοθούν τα ανεκτίμητης συναισθηματικής αξίας αντικείμενα.
Το περασμένο καλοκαίρι, ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ήταν μία από τις εφημερίδες της χώρας, στις οποίες ο καθηγητής από το Αμβούργο επέλεξε να στείλει το άρθρο του, το οποίο περιελάμβανε τα στοιχεία των ομήρων και τα αντικείμενα που εντοπίστηκαν σε φάκελο στο στρατόπεδο της θηριωδίας.
Τότε, οι φάκελοι Ελλήνων ήταν 8. Σήμερα, οι φάκελοι που αναζητούν απογόνους θυμάτων είναι 7.
Και αυτό διότι, ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, ήταν η πρώτη εφημερίδα που άνοιξε τον πολυπόθητο δίαυλο επικοινωνίας με συγγενείς ομήρου, με καταγωγή από τη Μαγνησία. Αυτή την τεράστια ικανοποίηση έδωσε σε όλους μας στην εφημερίδα, το νεότερο, προ ημερών, άρθρο του κ. Λυμπερόπουλου. Αυτό, στο οποίο περιγράφει πώς βρέθηκε απόγονος του Βασίλειου Κοντογεωργίου, από τον Βόλο. Ο δικός του χάρτινος φάκελος είχε ένα ρολόι τσέπης. 80 χρόνια μετά την αρπαγή του ρολογιού, παραδόθηκε σε ειδική τελετή, στην Ελληνική Πρεσβεία του Βερολίνου, στα χέρια της εγγονής του!
Ακολουθεί το πρόσφατο κείμενο του συνταξιούχου καθηγητή από το Αμβούργο, με τη θετική έκβαση των προσπαθειών αναζήτησης απογόνων του Βολιώτη ομήρου, που έχασε τη ζωή του στο στρατόπεδο των Ες-Ες.
Το χρονικό μιας αναζήτησης απογόνων ομήρων
Του Λουκά Λυμπερόπουλου, Αμβούργο, Ιούλιος 2024
Το στρατόπεδο Νοϊενγκάμμε ήταν περίπου 30 χλμ. ΝΑ του Αμβούργου, στη βόρεια όχθη του ποταμού Ελβα. Ήταν το μεγαλύτερο ναζιστικό στρατόπεδο στη Β. Γερμανία. Ιδρύθηκε το 1938. Στα στρατόπεδα έστελναν τα Ες-Ες όσους θεωρούσαν εχθρούς του Ναζισμού. Αυτοί ήταν π.χ. σοσιαλιστές, κομμουνιστές, σοσιαλοδημοκράτες, Μάρτυρες του Ιεχωβά, Εβραίοι, Σίντι και Ρομά, επαίτες, ομοφυλόφιλοι, πόρνες, καταδικασμένοι για ποινικά αδικήματα κτλ. Γενικά θεωρούσαν εχθρούς τους, όλους που δεν ταίριαζαν στη ναζιστική τους ιδεολογία.
Το Σεπτέμβριο του 1939 άρχισε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Όσο πιο πολύ κρατούσε ο πόλεμος τόσο πιο μεγάλη ήταν στη Γερμανία η έλλειψη εργατικών χεριών στις αγροτικές δουλειές και στην πολεμική βιομηχανία. Ένας τρόπος για να καλύψουν τα κενά αυτά ήταν η σύλληψη αντιστασιακών στις κατεχόμενες χώρες και η μεταφορά τους στη Γερμανία. Τους έκλειναν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως και τους υποχρέωναν σε καταναγκαστική εργασία, συνήθως στην πολεμική βιομηχανία.
Στο Νοϊενγκάμμε ήταν το κυρίως στρατόπεδο, συντηρούσε όμως ακόμα πάνω από 85 υποστρατόπεδα που ήταν διασκορπισμένα στη ΒΔ Γερμανία. Από το στρατόπεδο αυτό πέρασαν περίπου 106.000 όμηροι, οι 13.500 ήταν γυναίκες. Το κυρίως στρατόπεδο ήταν ανδρικό, οι γυναίκες ήταν στα υποστρατόπεδα. Οι νεκροί λογαριάζονται γύρω στους 43.000.
Στο Νοϊενγκάμμε και στα υποστρατόπεδά του ήταν Ελληνες και Ελληνίδες, Χριστιανοί και Εβραίοι. Η καταγωγή τους ήταν σχεδόν από όλη την Ελλάδα. Οι περισσότεροι ήταν κάτοικοι Αθηνών και Πειραιά. Στη συντριπτική πλειοψηφία τους ήταν άντρες Χριστιανοί, που είχαν φύγει από το Χαϊδάρι στις 25 Μαΐου του 1944 για το Νοϊενγκάμμε. Στη Θεσσαλονίκη ανέβηκαν στο τρένο κι άλλοι όμηροι. Έφτασαν στο στρατόπεδο στις 4 Ιουνίου 1944, ήταν συνολικά 850 άντρες Χριστιανοί. Δεν είναι γνωστό πόσοι Ελληνες πέρασαν από αυτό το στρατόπεδο. Υπολογίζονται γύρω στους 1.100. Πάνω από τους μισούς δεν επέζησαν.
Σύμφωνα με το Αρχείο του Μνημείου Νοϊενγκάμμε ο πρώτος Ελληνας που έφτασε στο στρατόπεδο ήταν ο Ιωάννης Κουτσουδάκης του Επαμεινώνδα. Είχε γεννηθεί στις 9.3.1908 στο Βάμο της Κρήτης. Το Μάρτιο του 1942 τον είχαν πάει πρώτα στο Νταχάου, όπου τον χρησιμοποίησαν για να κάνουν ιατρικά πειράματα σχετικά με την πάθηση της ελονοσίας. Αρχές Νοεμβρίου του ίδιου έτους τον μετέφεραν στο Νοϊενγκάμμε. Πέθανε μετά από τρεις εβδομάδες. Οι τελευταίοι Ελληνες που έφτασαν ήταν το Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1945. Τους είχαν μεταφέρει από άλλα στρατόπεδα της Γερμανίας.
Όταν οι όμηροι έμπαιναν για πρώτη φορά σε ένα στρατόπεδο, έπρεπε να παραδώσουν όλα τους τα προσωπικά πράγματα όπως ρούχα, παπούτσια, ρολόγια, δαχτυλίδια, πορτοφόλια κτλ. στα Ες-Ες. Τα έβαζαν σε σακούλες και τα τοποθετούσαν μετά σε μια ιδιαίτερη αποθήκη.
Το στρατόπεδο απελευθερώθηκε στις 3 Μαΐου του 1945 από το βρετανικό στρατό. Οι Βρετανοί βρήκαν σε διάφορα μέρη χάρτινους φακέλους που περιείχαν ρολόγια, δαχτυλίδια, αλυσίδες κτλ. των ομήρων. Έγιναν προσπάθειες για να βρεθούν οι κάτοχοι. Η έρευνα συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία του 1980. Ο,τι έχει απομείνει φυλάγεται σήμερα στο Αρχείο του Αρόλζεν.
Το καλοκαίρι του 2023 είχαν απομείνει 8 φάκελοι Ελλήνων. Τότε ξεκίνησα μια καμπάνια αναζήτησης απογόνων. Απευθύνθηκα στον ΕΕΣ, σε τοπικά Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ), σε Ιστορικά Μουσεία, σε Οργανισμούς και στον τύπο. Σε 25 νομούς δημοσίευσαν περίπου 45 εφημερίδες τα οχτώ ονόματα. Ανάμεσά τους ήταν και ο Βασίλης Κοντογεωργίου από τον Βόλο.
Με τη βοήθεια μερικών πηγών όπως π.χ. βιβλιογραφία, ΓΑΚ και Γερμανικών Αρχείων μπόρεσα να γράψω τη βιογραφία του. Εντόπισα ακόμα ότι είχε εγκατασταθεί στη Λάρισα και δούλευε στην Αγροτική Τράπεζα. Μέσω τηλεφώνου και διαδικτύου δεν στάθηκε δυνατό να βρω απογόνους.
Στη Λάρισα μένει η κυρία Βάσω Πανάγου. Ο παππούς της είχε πεθάνει στο Νοιενγκάμμε. Της έστειλα τη βιογραφία με την παράκληση να ερευνήσει για τους απογόνους. Κατόρθωσε και βρήκε τον γιο του και μέσω αυτού την εγγονή του κυρία Αγγελική Κοντογεωργίου, η οποία έχει γεννηθεί στη Λάρισα και μένει εδώ και μερικά χρόνια στο Βερολίνο. Η κυρία Πανάγου την ενημέρωσε. Η κυρία Κοντογεωργίου μου τηλεφώνησε κι εγώ την έφερα σε επαφή με το Αρχείο Αρόλζεν.
Την Πέμπτη, 20 Ιουνίου, έγινε στην Ελληνική Πρεσβεία του Βερολίνου μια αξιοπρεπής εκδήλωση. Από το Αρχείο είχε φέρει η διευθύντρια το ρολόι τσέπης του Βασιλείου Κοντογεωργίου. Από την Αθήνα είχε έρθει ο κ. Γιώργος Πολυδωράκης, διευθυντής του Αρχείου ΥΠΕΞ και φετινός Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής του Αρχείου Αρόλζεν. Σε μια συγκινητική τελετή το παρέδωσε στην κυρία Κοντογεωργίου.
Τα Ες-Ες είχαν πάρει το ρολόι του παππού της στις 4 Ιουνίου 1944,η εγγονή του το πήρε πίσω στις 20 Ιουνίου 2024. Από τότε έχουν περάσει σχεδόν ακριβώς 80 χρόνια!
Παρών ήταν η Πρέσβης κυρία Μάρα Μαρινάκη και περίπου άλλα 60 άτομα.
Στο Αρχείο έχουν μείνει ακόμα 7 φάκελοι
ΠΗΓΗ: taxydromos.gr
