Του Φώτη Κουβέλη
Σαν σήμερα, 28-8-2011, έφυγε από τη ζωή ο Λεωνίδας Κύρκος. Τον αποχαιρετήσαμε στις 31-8-2011 με αυτά τα λόγια:
(αποσπάσματα από τον επικήδειο λόγο)
Ο Λ. Κύρκος υπήρξε μια φωτεινή, πολυεπίπεδη προσωπικότητα, σφυρηλατημένη μέσα στο καμίνι των αγώνων της αριστεράς.
Πέρασε πολύ γρήγορα, από τα νεανικά του χρόνια, στην ΕΑΜική αριστερά. Υπήρξε ΕΠΟΝίτης και από το 1943 και μετά, μέλος του ΚΚΕ. Τα χρόνια της νιότης του τα πέρασε με διώξεις, παρανομίες, επανειλημμένες φυλακίσεις και εξορίες.
Το 1949 καταδικάζεται μαζί με τον παντοτινό του φίλο Μανώλη Γλέζο και τους Τσερέπα και Δαμιανίδη σε θάνατο. Έζησε στα κελιά των μελλοθανάτων το παιχνίδι με το θάνατο, εκεί που μετράς με ακρίβεια το μπόι σου, εκεί που μετράς τη ζωή σε ώρες. Γλίτωσε αυτός και οι σύντροφοί του την εκτέλεση, μετά τη μεγάλη κινητοποίηση της Διεθνούς Αμνηστίας για τη σωτηρία τους.
Σε αυτά τα ταραγμένα χρόνια ο Λεωνίδας βίωσε τη μεγάλη περιπέτεια. Το πέταγμα στα ουράνια, αλλά και την ήττα και τη συντριβή.
Κουβάλησε μαζί του, όλα τα κατοπινά χρόνια, το βαρύ φορτίο αυτής της σκληρής περιόδου, τις μεγάλες ανατάσεις, αλλά και τα πικρά βιώματα και, όπως και άλλοι αγωνιστές της γενιάς του, είχε την τύχη, αλλά και το προνόμιο να λέει «ναι, ήμουν εκεί, ήμουν στον αγώνα, έμεινα όρθιος και ζω.»
Ο Λεωνίδας στα μεταπολεμικά χρόνια, στις γραμμές της ΕΔΑ, μαχητής πάντα και ηγετικό της στέλεχος. Το όνομά του είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την εφημερίδα «ΑΥΓΗ», την οποία υπηρέτησε ως συντάκτης, διευθυντής, εκδότης.
Εκλέγεται βουλευτής για πρώτη φορά το 1961 και στη συνέχεια το ’63 και το ’64. Ξεχωρίζει αμέσως για τη μαχητικότητά του, την πολιτική του οξυδέρκεια, την προσήνειά του, τη δεινή ρητορική του ικανότητα.
Συλλαμβάνεται την πρώτη νύχτα του πραξικοπήματος του ’67 και παραμένει 5 χρόνια στις φυλακές. Στη μεγάλη ρήξη του 1968 στο ΚΚΕ, πρωταγωνιστεί με τους συντρόφους του, τον Μήτσο Παρτσαλίδη, τον Ζήση Ζωγράφο, τον Πάνο Δημητρίου, τον Μπάμπη Δρακόπουλο, τον Κώστα Φιλίνη, τον Σταύρο Καρρά, τον Λεωνίδα Τζεφρώνη, την Καίτη Ζεύγου, την Φώφη Λαζάρου, τον Αντώνη Μπριλάκη, τον Τάκη Μπενά, τον Λευτέρη Ελευθερίου, τον Μίμη Δεσποτόπουλο, τον Άγγελο Διαμαντόπουλο, τον Νίκο Γουργιώτη, τον Ηλία Στάβερη και τόσους άλλους, στη συγκρότηση του ΚΚΕ Εσωτερικού.
Με το ΚΚΕ Εσωτερικού, κηρύσσει την επανάσταση στη σκέψη και στις πρακτικές του αριστερού κινήματος στον τόπο μας. Αγωνίζεται μέσα από τις φυλακές, με κείμενα και παρεμβάσεις, αλλά και όταν αποφυλακίζεται το ’72, για την απελευθέρωση του σοσιαλισμού από τις σταλινικές παραμορφώσεις, για την έξοδο του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος από το σοβιετικό εναγκαλισμό, για το μπόλιασμα του εργατικού μας κινήματος με τις έννοιες της δημοκρατίας, της μη βίας και της ανανέωσης των σοσιαλιστικών ιδεών.
Παλεύει με πάθος για τη σπορά της σύγχρονης σκέψης στην αριστερά. Πιστεύει στην Αριστερά των «ανοιχτών οριζόντων», όπως συνήθιζε να λέει. Βλέπει την πολιτική οραματικά και δημιουργικά και την πολιτική της αριστεράς σύγχρονη, συμφιλιωτική, τολμηρή, εκρηκτική, ως «αποστολή στην υπηρεσία του έθνους και των κοινωνικά αδύναμων».
Με την κατάρρευση της δικτατορίας, ο Λεωνίδας και η ανανεωτική αριστερά είδαν τη μεταπολίτευση ως τη μεγάλη δυνατότητα μιας νέας πορείας αυτού του τόπου και μιας νέας μεγάλης ευκαιρίας της αριστεράς. Τότε ο Λεωνίδας έγραψε «τους στόχους του έθνους». Ένα θεμελιακό κείμενο, ένα κάλεσμα για ένα νέο πολιτικό συμβόλαιο της αριστεράς με το έθνος.
«Οι στόχοι του ΄Εθνους», παράλληλα, υπήρξαν μια πρόταση για μια νέα στρατηγική της Αριστεράς, που θα ενώνει το σοσιαλισμό με την ελευθερία και τη δημοκρατία, τη στρατηγική του δημοκρατικού δρόμου προς το σοσιαλισμό. Αυτό το σημαντικό κείμενο διαχρονικής αξίας, του Λεωνίδα και του ΚΚΕ Εσωτερικού, ήταν τότε για όλους εμάς τους αριστερούς ανανεωτικούς της νεώτερης γενιάς μια πολύ μεγάλη συμβολή στη διαμόρφωση της αριστερής δημοκρατικής και ανανεωτικής μας συνείδησης.
Όταν το 1987 συγκροτήσαμε μαζί του την Ελληνική Αριστερά (ΕΑΡ), κάναμε το πρώτο μεγάλο βήμα για τη διαμόρφωση της αριστεράς της νέας εποχής και επιχειρήσαμε μέσα σε αντίξοες συνθήκες ένα μεγάλο και αναγκαίο άνοιγμα στην ελληνική κοινωνία. Η ιστορική προσπάθεια με το ΚΚΕ Εσωτερικού, εν συνεχεία η ΕΑΡ και η καλλιέργεια των πρωτοποριακών ιδεών, επηρέασε την πολιτική ζωή και φάνηκε ότι θα μπορούσε βαθμιαία να επηρεάσει και την ελληνική κοινωνία.
Το 1989 μέσα στην ευφορία της «Περεστρόικα», περνώντας πάνω από τον διχασμό του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, συγκρότησε μαζί με το Χαρίλαο Φλωράκη τον Ενιαίο Συνασπισμό, φέρνοντας νέες ελπίδες στους έλληνες αριστερούς.
Ο Λεωνίδας Κύρκος έριξε ιδέες και τις έσπειρε για να καρπίσουν: Η ανανέωση της σχέσης της αριστεράς με τη δημοκρατία, η Ενωμένη Ευρώπη, ο σεβασμός στην αντίθετη άποψη, η καταδίκη της ρητορικής πλειοδοσίας, η εγκατάλειψη των φανατισμών, η απόλυτη απόρριψη της βίας, ο πολιτικός πολιτισμός.
Αυτός ήταν ο Λεωνίδας. Μας έμαθε να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση και να αυτοκρινόμεθα, να είμαστε συνεχώς σε μια ηθική και πολιτική ετοιμότητα.
Ο ίδιος πάντα έτοιμος και ώριμος για το νέο ξεκίνημα αν χρειαζόταν, όσες δυσκολίες και αν είχε, όσες θυσίες και αν απαιτούσε.
