Η Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών Νέας Ιωνίας Μαγνησίας «Ίωνες», στο πλαίσιο του ετήσιου θεσμού «Μνήμη Βυζαντίου 2020», τον οποίο θέσπισε η Εστία από τα πρώτα έτη δημιουργίας της, με σκοπό να αντλεί και να προβάλει θέματα από την ιστορία και τον πολιτισμό του Βυζαντίου, δεν θα πραγματοποιήσει την καθιερωμένη εκδήλωση στα τέλη Μαΐου. Ο λόγος είναι η ραγδαία εξάπλωση του ιού Covid-19, που έχει δημιουργήσει μια πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ζούμε μια πρωτόγνωρη πραγματικότητα. Κάθε μέρα δίνουμε έναν αγώνα αντοχής και μια μάχη με έναν αόρατο εχθρό. Απαγορεύονται όλες οι συναθροίσεις σε ανοιχτούς και κλειστούς χώρους, έχουν επιβληθεί περιοριστικά μέτρα και γενικά ο τρόπος ζωής μας έχει αλλάξει.
Γι’ αυτό κι εμείς ως Δ.Σ. αποφασίσαμε, καθώς πλησιάζει η 29η Μαΐου, η αποφράδα ημέρα της άλωσης της Πόλης, να κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν και να σας παρουσιάσουμε μερικές από τις εκδηλώσεις μας που πραγματοποιήσαμε τα προηγούμενα χρόνια. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως ο Έλληνας κάθε 29η Μαΐου, σαν φέρνει στον νου του την Κωνσταντινούπολη, νιώθει μια συγκίνηση κι έναν πόνο να τον κυριεύουν, μια μελαγχολική σκέψη για τα όσα είχαμε και τα όσα χάσαμε. Γιατί η πόλη αυτή είναι δεμένη με τη μοίρα του λαού μας, που πάντοτε ενέπνευσε και συγκίνησε τον Ελληνισμό. Στη συνείδηση των Ελλήνων η Πόλη, στη μακρόχρονη μάλιστα πορεία της, έχει αποτυπωθεί ως το κατεξοχήν αστικό κέντρο, ως εστία ανάπτυξης του εμπορίου, του πνεύματος της θρησκευτικής λατρείας.
Η Άλωση της Πόλης και η σημασία της στην ελληνική και παγκόσμια ιστορία
Αλλά ας αναφερθούμε στο ιστορικό αυτό γεγονός και τη σημασία του στην ελληνική και την παγκόσμια ιστορία. Η 29η Μαΐου 1453 είναι ημέρα μνήμης της Άλωσης της Πόλης. Η Κωνσταντινούπολη ήταν η πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η Βασιλεύουσα, την οποία όλοι οι λαοί από Ανατολή και Δύση θέλησαν να την κατακτήσουν, κάτι που το κατάφερε τελικά ο Μωάμεθ, ύστερα από πολιορκία, η οποία διήρκεσε από τις 6 Απριλίου έως την Τρίτη 29 Μαΐου 1453. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί το τέλος της υπερχιλιόχρονης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με κύρια χαρακτηριστικά της την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό.
Η Άλωση της Πόλης έχει αφήσει το δικό της ανεξίτηλο αποτύπωμα και στην ελληνική παράδοση, γιατί ένα τόσο σημαντικό γεγονός για την ιστορία ήταν φυσικό να περάσει στη λαϊκή συλλογική μνήμη και στον χώρο του θρύλου και του μύθου. Έτσι, για αιώνες μετά θρηνούσε το τέλος της Ρωμανίας και την πτώση της Πόλης των πόλεων, που αποτέλεσε φάρο φωτός εκεί που η Ανατολή συναντά τη Δύση. Το στοιχείο επίσης ότι επιβιώνουν τόσοι θρήνοι για την Άλωση, αν κι έχουν περάσει τόσοι αιώνες, δείχνει πόσο βαθιά έχει επηρεάσει τον ελληνικό λαό.
Το ιστορικό αυτό γεγονός είναι χαραγμένο βαθιά στη μνήμη όλων μας. Οι συνέπειές του επηρέασαν και συνέβαλαν στη διαμόρφωση της νεοελληνικής ταυτότητας και συνείδησης κι ακόμα μας υπενθυμίζει τη διαχρονική προσφορά της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού στην παγκόσμια κοινότητα.
Η άλωση, λοιπόν, της Πόλης ήταν το τέλος της Βασιλεύουσας, της κατεξοχήν Πόλης, που με την πτώση της συγκλόνισε όλο τον κόσμο. Αλλά και την ώρα της πτώσης, έδωσε πάλι τον σπόρο ζωής στη Δύση, την τροφοδότησε με το πνεύμα της, με τους λόγιους που καταφεύγοντας στη Δύση έδωσαν αποφασιστική ώθηση για την Αναγέννηση των γραμμάτων και των τεχνών. Για τους Έλληνες η Αυτοκρατορία εξακολουθεί να ζει μέσα από την Ορθοδοξία, την Εκκλησία, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, τον πολιτισμό των υπόλοιπων χριστιανικών λαών. Το πνεύμα, ο πολιτισμός, η πνευματική κληρονομιά υπάρχει ζωντανή. Η Αγία Σοφία είναι πάντοτε αυτή που εντυπωσιάζει. Οι βυζαντινές εκκλησίες, οι στέρνες, τα υδραγωγεία, αλλά και τα επιβλητικά κτίρια των αρχών του 20ού αιώνα, τα περισσότερα δημιουργίες των Ρωμιών αρχιτεκτόνων, καλλιτεχνών και μαστόρων, είναι η πολιτιστική και πνευματική κληρονομιά του Ελληνισμού.
Παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες σήμερα στην Πόλη αποτελούν πλέον μικρό ποσοστό του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού της σύγχρονης μεγαλούπολης που αναπτύσσεται στις ακτές του Βοσπόρου, η παρουσία του Ελληνισμού μέσω των μνημείων, ιδιαίτερα της Αγίας Σοφίας και της αδιάσπαστης παρουσίας του Πατριαρχείου, έχει εμποτίσει ανεξίτηλα την καρδιά της Πόλης. Είναι αυτό που ο Ρουμάνος ιστορικός Jorga αποκάλεσε το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο ή το εκφράζει ο ποντιακός θρήνος για την Άλωση: Η Ρωμανία πέρασεν, η Ρωμανία πάρθεν. Η Ρωμανία κι αν επέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλον.
Με αυτό το αφιέρωμα στην ιστορική ημέρα της 29ης Μαΐου θέλουμε να αναθερμάνουμε μνήμες και γεγονότα αιώνων, ώστε να διατηρήσουμε ζωντανή την ιστορική μνήμη.
