«Ώρα ν΄ακουστεί η δική μου φωνή». Αυτός είναι ο τίτλος του προλόγου του βιβλίου «Ιθάκη» (εκδόσεις Gutenberg) του Αλέξη Τσίπρα που από σήμερα το πρωί είναι στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Στις περίπου 760 σελίδες του βιβλίου ο πρώην Πρωθυπουργός επιχειρεί επί της ουσίας, «να κλείσει τους λογαριασμούς του» με το παρελθόν και να κάνει τη μετάβαση στο νέο που θέλει να ξεκινήσει.
Το βιβλίο έχει πλούσιο παρασκήνιο. Αναφέρεται σε πρόσωπα και καταστάσεις. Σε πολλά σημεία δεν κρατάει ισορροπίες. Αντίθετα καταγράφει την δική του αλήθεια, όπως αναφέρει στην αρχή του βιβλίου, όπου έχει ισχυρή δόση κριτικής σε πρόσωπα και αυτοκριτικής, αλλά και αναγνώριση λαθών και παραλείψεων.
Το βιβλίο δεν μένει στο παρελθόν. Ο Αλ. Τσίπρας μιλά για το «αύριο», για τον προοδευτικό χώρο και την ανάγκη μιας νέας εθνικής αφήγησης. Η εμμονή του στον όρο «νέος προοδευτικός πατριωτισμός» δείχνει την προσπάθεια να συνδυαστεί κοινωνική συνοχή και πολιτική πρόοδος χωρίς εθνικιστική ρητορική.
Η αφήγηση ισορροπεί ανάμεσα σε κριτική και αυτοκριτική. Ο Αλ. Τσίπρας δεν κρύβει λάθη, αλλά υπερασπίζεται τις βασικές επιλογές και την πολιτική πυξίδα για το αύριο. Η αυτοκριτική δεν μειώνει την κριτική προς πρόσωπα που δημιούργησαν εντάσεις ή δυσλειτουργίες, αλλά δείχνει μια προσπάθεια να κατανοήσει κανείς το σύνολο της πολιτικής πραγματικότητας.Play Video
Συνολικά, το βιβλίο λειτουργεί ως προσωπικό χρονικό μιας περιόδου κρίσιμης για τη χώρα. Με παρασκήνιο, αποφάσεις, λάθη, συγκρούσεις και αιχμηρές παρατηρήσεις, αποτυπώνει πώς οι προσωπικότητες, οι εγωισμοί και οι επιλογές καθόρισαν γεγονότα και αποφάσεις. Δείχνει πώς πίσω από την πολιτική υπάρχει άνθρωπος, με αδυναμίες και φιλοδοξίες, αλλά και πυξίδα, συνέπεια και πίστη στις αξίες που καθορίζουν κρίσιμες στιγμές.
Το βιβλίο αφήνει σαφές στίγμα: μια κυβέρνηση που ήθελε να αλλάξει τα δεδομένα, να αμφισβητήσει τη διαπλοκή και να υπερασπιστεί την κοινωνική πλειοψηφία, αλλά που η πορεία της διακόπηκε από αδυναμίες, προσωπικά πάθη, αστοχίες και ιστορικά ανοιχτά μέτωπα.
Το βιβλίο του Αλ. Τσίπρα δεν είναι ένα ακόμη πολιτικό αφήγημα. Σε πολλά σημεία δεν ωραιοποιεί αποφάσεις, ούτε κρύβει συγκρούσεις και αντιφάσεις. Είναι προσωπικό, ανοιχτό, γεμάτο παρασκήνιο, με αιχμηρές παρατηρήσεις για πρόσωπα και καταστάσεις, γραμμένο σε απλή και άμεση γλώσσα, αρκετά εύπεπτο. Ο αναγνώστης δεν περιορίζεται σε πολιτικές αναλύσεις: βλέπει πώς οι χαρακτήρες, τα εγώ, οι φιλοδοξίες και οι προσωπικές επιλογές διαμόρφωσαν την ιστορία.
Για μια από τις πιο ιστορικές στιγμές της νεώτερης πολιτικής ιστορίας, ο Αλ. Τσίπρας ξεκαθαρίζει την ευθύνη του για το δημοψήφισμα του 2015: «Ήταν δική μου η απόφαση». Η θέση αυτή είναι αμετακίνητη. Η νύχτα της απόφασης περιγράφεται με ένταση, σιωπές, αμφιβολίες και φόβο. Δεν ήταν εύκολη απόφαση. Ήταν προσωπική και αναγκαία, παρά τις πιέσεις, τις πολιτικές εντάσεις και τα παιχνίδια που παιζόταν στα παρασκήνια της Ευρώπης.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο, ο Τσίπρας περιγράφει συνομιλίες με τη Μέρκελ και τον Ολάντ, επιμονή στη διαπραγματευτική τακτική, πίστη ότι το «όχι» θα άνοιγε νέους δρόμους. Είναι και αποκαλυπτικός για τη στάση της Ρωσίας εκείνη την περίοδο που δεν είχε καμία διάθεση να στηρίξει οικονομικά την Ελλάδα.
Ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης παίρνει την πρώτη αιχμή για τον οποίο ανέφερε και τις περίφημες προτάσεις για πληρωμές με κουπόνια: «Φλέρταρε με τη ματαιοδοξία», σημειώνει ο Τσίπρας, παραδεχόμενος παράλληλα ότι «υποτίμησα τον ανθρώπινο παράγοντα τόσο στην περίπτωση του Βαρουφάκη όσο και σε άλλους».
Τα εγώ και οι προσωπικότητες των πρωταγωνιστών έπαιξαν καθοριστικό ρόλο, προκαλώντας εντάσεις, καθυστερήσεις και αποσπάσεις από τη στρατηγική. Ο Βαρουφάκης, με όλη τη ρητορική και το στυλ του, αναδεικνύεται ως παράδειγμα του πώς ο προσωπικός χαρακτήρας μπορεί να επηρεάσει καίριες πολιτικές αποφάσεις.
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου δεν μένει εκτός της κριτικής: η «αυτοκαταστροφική αδιαλλαξία» και η «εξουσιαστική μανία» της καθόρισαν, σύμφωνα με τον Τσίπρα, στιγμές κατά τις οποίες η Βουλή «γελοιοποιήθηκε». Οι κρίσιμες ημέρες ψήφισης του τρίτου μνημονίου, όπως περιγράφει, ήταν η κορύφωση μιας πορείας όπου τα πρόσωπα έκαναν περισσότερο κακό παρά καλό στη δημοκρατική διαδικασία.
Το παρασκήνιο και οι προσωπικές συγκρούσεις αποτυπώνονται με λεπτομέρεια, αναδεικνύοντας ότι οι θεσμοί δέχτηκαν πλήγμα όχι μόνο από πολιτικές επιλογές αλλά και από προσωπικές αδυναμίες.
Ο Νίκος Παππάς καλύπτεται πλήρως για τις τηλεοπτικές άδειες: «Είχαμε δίκιο 100%», σημειώνει. Η κυβέρνηση είχε ηττηθεί από τη διαπλοκή και τους συνενόχους της. παρουσιάζει το εγχείρημα ως μια κορυφαία θεσμική παρέμβαση: καθαρός διαγωνισμός, διαφάνεια, τέλος στην ασυδοσία και 246 εκατ. ευρώ στα δημόσια ταμεία. Δεν υπάρχει αμφιβολία περί της πίστης του ότι ο διαγωνισμός είχε στοιχεία τομής.
Γενικώς, από τα γραφόμενα προκύπτει ότι η αποτίμηση της διαδικασίας, που έβαλε απέναντι ισχυρά συμφέροντα, συνοδεύεται από πλήρη πολιτική κάλυψη στον Ν. Παππά: καμία απόσταση, καμία διάκριση ανάμεσα στον τότε πρωθυπουργό και τον υπουργό του, καμία αναφορά σε λάθη ή υπερβολές που αναδείχθηκαν και κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού και εκ των υστέρων.
Οι ΑΝΕΛ επίσης σχολιάζονται με κριτικό μάτι, αν και αναδεικνύει την καλή συνεργασία με τον Πάνο Καμμένο: παραδέχεται ότι είχε υποτιμήσει πόσο αρνητικός θα ήταν ο αντίκτυπος της συνεργασίας με τους ΑΝΕΛ στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το κόστος της συμμετοχής τους υπερέβη τις αρχικές εκτιμήσεις και υπογράμμισε πώς οι μικροπολιτικοί υπολογισμοί μπορούν να επηρεάσουν τη διαπραγματευτική θέση της χώρας.
Στο διεθνές πεδίο, η βοήθεια του Γάλλου Προέδρου Φρανσουά Ολάντ εμφανίζεται καθοριστική, όπως και ένα ενισχυτικό τηλεφώνημα του Προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα. Οι νυχτερινές επικοινωνίες και οι παρασκηνιακές παρεμβάσεις προς Βερολίνο και Βρυξέλλες συνέβαλαν αποφασιστικά ώστε να αποφευχθεί η πλήρης απομόνωση της Ελλάδας στην ΕΕ.
Ο Αλ. Τσίπρας παραδέχεται ότι έκανε λάθος όταν επανέλαβε τη φράση του Μελανσόν σχετικά με τον Γιώργου Παπανδρέου, το περίφημο Ολαντρέου. Η παραδοχή αυτή δείχνει την ικανότητα αυτοκριτικής και την προσοχή που απαιτείται σε κάθε λέξη, όταν η πολιτική επικοινωνία αγγίζει διεθνείς συσχετισμούς.
Παράλληλα, επιμένει ότι δεν ήταν αντιευρωπαϊστής και ότι δεν ήθελε η Ελλάδα να φύγει από το ευρώ. Η θέση αυτή επαναλαμβάνεται συστηματικά, ως αντίβαρο στις αφηγήσεις που τον παρουσίαζαν ριζοσπαστικό ή αντισυστημικό και οπαδό του εναλλακτικού σχεδίου b που υποστήριζαν ο Γ. Βαρουφάκης ή ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο καθένας από την σκοπιά του.
Ο Αλ. Τσίπρας παραδέχεται ότι έγιναν λάθη και υπήρξαν παραλείψεις, αλλά επιμένει ότι «δεν αγνοήσαμε την πυξίδα μας». Η φράση λειτουργεί ως σημείο αυτοκριτικής αλλά και ως διαβεβαίωση ότι οι βασικές αξίες και στρατηγικές κατευθύνσεις παρέμειναν καθοριστικές. Η αναγνώριση των λαθών δεν μειώνει την ευθύνη άλλων ούτε υποβαθμίζει τις αποφάσεις που κράτησαν τη χώρα σε σταθερή τροχιά.
Ο ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζεται «άτακτος στρατός», με «αυτονομημένα καπετανάτα», στελέχη που κινούνταν ανεξάρτητα, δημιουργώντας εσωτερικές συγκρούσεις που υπονόμευαν την κυβερνητική συνοχή. Παράλληλα, παραδέχεται ότι ο ίδιος σχετικά με τη διαχείριση του κόμματός του «δεν έδειξε αποφασιστικότητα» και «σκόνταψε στα μικρά». Η παραδοχή αυτή αναδεικνύει την αυτοκριτική του Αλ. Τσίπρα και την κατανόηση ότι η συλλογική ανεπάρκεια και οι οργανωτικές αδυναμίες επηρέασαν καθοριστικά την πορεία της πολιτικής.
Στο παρασκήνιο της αναζήτησης ηγεσίας για το ΣΥΡΙΖΑ όταν παραιτήθηκε, αποκαλύπτει ότι αρχικά πρότεινε την προεδρία στην Έφη Αχτσιόγλου, η οποία αρνήθηκε. Στη συνέχεια, απηύθυνε την ίδια πρόταση στον Αλέξη Χαρίτση, που επίσης αρνήθηκε. Δείχνει ότι υπήρχε προσπάθεια να διασφαλιστεί η συνέχεια και η σταθερότητα του κόμματος, αλλά οι δυσκολίες ήταν εμφανείς.
Ιδιαίτερα σκληρή είναι η κριτική για τον Στέφανο Κασσελάκη. Τον χαρακτηρίζει «απολύτως ανάρμοστο για το κόμμα». Στην αρχή, παραδέχεται, ότι η εικόνα ήταν «λίγο κωμικοτραγική». Ο Στ. Κασσελάκης δεν γνώριζε ούτε τα βασικά της ελληνικής πολιτικής σκηνής ούτε της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Το αποτέλεσμα ήταν προβλήματα στην οργάνωση, παρερμηνείες και συγκρούσεις. Ο Τσίπρας αποκαλύπτει ότι κάλεσε τον Νάσο Ηλιόπουλο να τους πει ότι ήταν πολιτικό λάθος να αποχωρήσουν ο ίδιος και τα στελέχη της νεώτερης γενιάς από τον ΣΥΡΙΖΑ, προσπαθώντας να περιορίσει τις συνέπειες της αστοχίας.
Η ΝΔ του Μητσοτάκη περιγράφεται ως υπόδειγμα επαγγελματισμού: οργανωμένη, πειθαρχημένη, με μηχανισμό που κέρδισε τις εκλογές. Η σύγκριση με τον ΣΥΡΙΖΑ είναι από μόνη της μάθημα διοίκησης και οργάνωσης. Βέβαια ασκεί δριμεία κριτική στον Κυρ. Μητσοτάκη για την πολιτική που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια με σειρά παραδειγμάτων.
Για τις εκλογές του 2023, αναφέρει ότι η δήλωση του Γιώργου Κατρούγκαλου ήταν «το τελειωτικό κτύπημα», αλλά δεν αποδίδει μόνο σε αυτό την ήττα. Η ευθύνη είναι συνολική — αποτέλεσμα προσωπικών επιλογών, συλλογικών αδυναμιών και έλλειψης αποφασιστικότητας.
Η τραγωδία στο Μάτι έχει ιδιαίτερη θέση στο βιβλίο. Ο Τσίπρας μιλά για προσωπική συντριβή και παραδέχεται ότι εκείνες τις ημέρες είπε για πρώτη φορά: «Γιατί, Θεέ μου;». Η φράση είναι φορτισμένη, απλή, και αποκαλύπτει τον άνθρωπο πίσω από τον πρωθυπουργό. Περιγράφει καθυστερήσεις, αδυναμίες άμεσης παρέμβασης και το ψυχολογικό βάρος των ημερών.
Στο τέλος του βιβλίου δίνει το σήμα για το αύριο αναφερόμενος στον όρο νέος προοδευτικός πατριωτισμός και με την επισήμανση ότι «κι όταν φτάνει στην Ιθάκη, αφού ξαποστάσει λίγο στο λιμάνι της γαλήνης, αρματώνει πάλι το καράβι της για νέους ορίζοντες. Κι εμείς, όσοι από μας, παίρνουμε τη θέση μας στο πλήρωμα, πιο έμπειροι πια, πιο σοφοί και πιο έτοιμοι».
Το στίγμα είναι σαφές μέσα από την αναφορά: «Για μας, όπως και για τους αριστερούς και προοδευτικούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, πιστεύω ότι ήρθε ο καιρός για μια νέα ανάγνωση της πραγματικότητας, με στόχο να την αλλάξουμε. Να γίνουμε καταλύτης σε ένα νέο κοινωνικό και πολιτικό κύμα, που θα συνενώσει αποτελεματικά τα πολύχρωμα κινήματα αντίστασης και με πυξίδα τις ανάγκες της πατρίδας θα δώσει κίνητρο, έμπνευση, εναλλακτική στους κουρασμένους πολίτες».
Τα πρόσωπα
Για Γ. Βαρουφάκη
«…Ενώ δίναμε λοιπόν ένα υπαρξιακό αγώνα, την ίδια ώρα, ο Υπουργός Οικονομικών έκανε φωτογραφίσεις προώθησης των βιβλίων του στο εξωτερικό και είχε επιδοθεί σε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι προσωπικής προβολής, το οποίο φλέρταρε απροκάλυπτα με τη ματαιοδοξία…Πολύ γρήγορα ο Βαρουφάκης από asset μετατράπηκε σε αρνητικό πρωταγωνιστή . Που δεν τον άντεχαν στο Eurogroup όχι μόνο οι απέναντι, αλλά ούτε οι πιθανοί μας σύμμαχοι, ακόμα και οι ίδιοι του οι συνεργάτες…Σε κάθε περίπτωση, ο Βαρουφάκης, όταν τον επέλεξα για Υπουργό, δεν ήταν υποστηρικτής της εξόδου από το ευρώ. Κι εγώ ήθελα μια έντιμη συμφωνία εντός ευρώ».
Για την Ζωή Κωνσταντοπούλου
«..Μια χαρακτηριστική περίπτωση αυτοκαταστροφικής αδιαλλαξίας ήταν εκείνη της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Η διαχείρισή της υπήρξε μια από τις πλέον επώδυνες εμπειρίες εκείνης της περιόδου. Είχα ήδη μετανιώσει για την πρότασή που της είχα απευθύνει να αναλάβει τη θέση του Προέδρου της Βουλής…Η στάσχη της ήταν συστηματικά συγκρουσιακή και παρελκυστική….Επέμενε με εξουσιαστική μανία, γαντζωμένη στην καρέκλα, προσδοκώντας προφανώς ότι μια τέτοια στάση θα της επέτρεπε να εκπληρώσει τις αρχηγικές της φαντασιώσεις…Αντί για θεσμική εγγυήτρια, είχε μετατραπεί σε παράγοντα γελοιοποίησης του Κοινοβουλίου».
Αιχμές στον Πολάκη
Σε πολλά σημεία έχει επικρίσεις στον Πολάκη και στη στάση του. Ενδεικτική είναι η αναφορά Τσίπα την περίοδο του κορωνοϊού. «Μέσα στην ιδιόμορφη και δύσκολη αυτή περίοδο, εμφανίστηκε πάλι με το δικό του μπαϊράκι ο Πολάκης. Χωρίς καμία συνεννόηση, με αναρτήσεις και δηλώσεις του, υποβάθμιζε την αξία των εμβολίων, αμφισβητούσε τις οδηγίες της Επιτροπής Λοιμωξιολόγων…Αρκετοί μου είχαν εισηγηθεί να τον διαγράψω. Αν και ομολογώ ότι το σκέφτηκα πολύ, δεν αποφάσισα κάτι τέτοιο… Σε άλλο σημείο γράφει ο Αλ. Τσίπρας: «…στις 26 Φεβρουαρίου, ο έκανε ένα ακόμα θαύμα ο Πολάκης….Εκανε μια ανάρτηση, στοχοποιώντας 13 διακστές και 15 δημοσιογράφους. Ολους με τις φωτογραφίες τοτων προσώπων τους και λεζάντα: το βαθύ κράτος…αν δεν καθαρίσουμε από αυτούς δεν θα είναι αλλιώς την επόμενη φορά…Εξοργίστηκα.
Η μομφή για Αλαβάνο
Η παραίτησή του ήταν ελιγμός για να απαλλαγεί το κόμμα που θεωρούσε βαρίδι. Βεβαίως, πήρε ένα ρίσκο, παρακάμπτοντας την κομματική επετηρίδα και συμβάλλοντας στην ανάδειξη ενός αουτσάιντερ στην ηγεσία. Δυστυχώς όμως για αυτόν, τα πράγματα δεν πήραν την τροπή που περίμενε. Από τις εξελίξεις, είχε τεθεί και ο ίδιος σε δεύτερη μοίρα, γεγονός που δεν ήταν έτοιμος να αποδεχθεί. Προκειμένου να αναστρέψει την πορεία των πραγμάτων, ανέλαβε όλη την ευθύνη για την παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ στην καμπάνια των ευρωεκλογών, περιορίζοντάς με ρόλο κομπάρσου».
Για το Νικήτα Κακλαμάνη
Οι συγκρούσεις μας ήταν ζωηρές, έντονες και καθόλου σπάνιες. Παρ’ όλα αυτά, σε ανθρώπινο επίπεδο, καταφέραμε να κρατήσουμε μια σχέση αμοιβαίου σεβασμούο και, τελικά, ειλικρινούς συμπάθειας.
Για Προκόπη Παυλόπουλο
«…Κατάφερε (σ.σ. η κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή το 2008 μετά τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου) να διαχειριστεί τη μεγάλη κρίση χωρίς ανεπανόρθωτο κόστος, πράγμα καθόλου βέβαιο στην αρχή. Σε αυτό αναμφισβήτητα έπαιξε καθοριστικό ρόλο και η νουνεχής στάση του τότε Υπουργού Δημόσιας Τάξης Προκόπη Παυλόπουλου, ο οποίος, σε αντίθεση με ακραίες εισηγήσεις που ήθελαν ακόμα και τον στρατό στους δρόμους, επέδειξε ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση…Εκείνες τις ώρες ήταν σε διαρκή και καθημερινή επικοινωνία μαζί μου με ειλικρινή διάθεση να αποφευχθούν τα χειρότερα, δηλ. να μην κλιμακωθεί η βία προς εντελώς ανεξέλεγκτες μορφές, που θα οδηγούσαν σε περισσότερα θύματα και καταστροφές».
Η κριτική στον Φ. Κουβέλη (περίοδος 2010)
«Με τον Φώτη Κουβέλη διατηρούσα πάντα πολύ καλές σχέσεις. Παρά την καλή μας σχέση, όμως, ίσως και εξαιτίας της, άργησα να συνειδητοποιήσω ότι ήταν έτοιμος για ένα τόσο μεγάλο βήμα όπως αυτό της διάσπασης….Παρά τις όποιες δικαιολογημένες πικρίες του, δεν είχα διανοηθεί ότι ο Φώτης θα αποφάσιζε να αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ, ούτε καν μετά την κατ’ ιδίαν συνάντησή μας μέσα στο Συνέδριο, λίγο πριν από την συνεδρίαση της ‘’Ανανεωτικής Πτέρυγας’’ που έλαβε την απόφαση της διάσπασης. Και γι’ αυτή μου την εντύπωση ευθύνεται και ο ίδιος, αφού με είχε διαβεβαιώσει πως δεν θα επιθυμούσε τη διάσπαση και δεν θα την υποστήριζε».
Σφοδρή επίθεση στο Μητσοτάκη
Σε πολλά σημεία ασκεί δριμεία κριτική στον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Ενδεκτικά αναφέρει: «Ο Μητσοτάκης αντιλαμβάνεται τη διακυβέρνηση ως προσωπικό φέουδο και δεν υπολογίζει μπροστά στις επιδιώξεις του εμπόδια όπως το Σύνταγμα, οι θεσμοί και οι νόμοι. Αποδείχθηκε, ότι το δήθεν επιτελικό κράτος που διαφήμιζε, δεν ήταν παρά προσωπικό καθεστώς, κλειστό, αυταρχικό, ιδιοτελές και απολύτως εχθρικό προς κάθε έννοια δημοκρατικής λογοδοσίας».
Η αμφισβήτηση στο πρόσωπό του
«Υπήρχε βαθύτερη παθογένεια. Επρόκειτο για μια σταθερή, σχεδόν μόνιμη, αμφισβήτηση προς τις επιλογές και το πρόσωπό μου. Μια αμφισβήτηση που δεν εκδηλωνόταν ανοιχτά, αλλά λειτουργούσε υπόγεια, έμμεσα, καλυμμένη πίσω από την προσχηματική κριτική στις αποφάσεις μου… Αν κάτι αποκάλυπτε (σ.σ. η διαφωνία για τα ψηφοδέλτια των εκλογών του 2023) ήταν η διολίσθηση του κόμματος σε έναν συνασπισμό προσωπικών στρατηγικών και ιδιοτέλειας…».
Τα γεγονότα
Ο Λαφαζάνης και η δραχμή
«Χαρακτήρισε (σ.σ. ο Παναγιώτης Λαφαζάνης) την πρόταση του δημοψηφίσματος ριζοσπαστική, έστω και εάν ήρθε καθυστερημένα, κατ’ αυτόν. Μίλησε για κατάσταση πολέμου. Θεωρούσε βέβαιο ότι οι εταίροι δεν θα αποδέχονταν το δημοψήφισμα και πως έπρεπε να προετοιμαστούμε, από τη Δευτέρα κιόλας, για την επόμενη φάση: να ελέγξουμε τους βασικούς κρίκους του κράτους καινα ξεκινήσουμε τη μετάβαση σε εθνικό νόμισμα. Εκεί θα οδηγηθεί το πράγμα είπε με σιγουριά. Πρότεινε μάλιστα να πάρουμε άμεσα τον έλεγχο της Τράπεζας της Ελλάδος…Δεν είχα διάθεση να αναλώνομαι στις γνωστές συζητήσεις περί μετάβασης στο εθνικό νόμισμα, ενώ το είχα ξεκαθαρίσει κατ’ επανάληψη…Για μερικούς συντρόφους μου είχα πάντα την απορία αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την πραγματικότητα. Ο Λαφαζάνης ήταν ένας από αυτούς».
Βαρουφάκης ζητάει αντικατάσταση Χουλιαράκη
«…Η συμβίωσή τους ήταν αδύνατη (σ.σ. ο Γιώργος Χουλιαράκης ήταν Πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων)….Ο Βαρουφάκης είχε τη δική του στρατηγική και μου ζήτησε την αντικατάσταση του Χουλιαράκη με το επιχείρημα ότι ήταν ενδοτικός έναντι των Θεσμών. Εκεί συνειδητοποίησα ότι αργά ή γρήγορα τα πράγματα μαζί του θα έφταναν σε αδιέξοδο».
Ο καβγάς Τσίπρα-Βαρουφάκη
«…Και τα λεφτά ποιος θα μας τα δώσει, αφού δεν θα έχουμε πρόγραμμα; Δεν μου απάντησε. Τα λεφτά, Γιάνη, για τις υποχρεώσεις της χώρας, του επαναλαμβάνω, ποιος θα μας τα δώσει; Η Κριστίν ή οι Ευρωπαίοι; «Οι Ευρωπαίοι». «Α, ωραία, έτσι συμφωνώ κι εγώ. Αμα είναι τα δώσει άλλος τα λεφτά, συμφωνώ κι εγώ μαζί σου, τζάμπα είναι. Εκεί κατάλαβα ότι η κατάσταση ήταν Game Over….του είπα λοιπόν: Δεν θέλω να σε απογοητεύσω, αλλά τα λεφτά τα βάλει ο Σόιμπλε. Και όποιος βάζει τα λεφτά θέτει και τους όρους του».
Η Μέρκελ για Τσακαλώτο
«…Εκτίμησε τη συμβολή του στη διαχείριση των διαπραγματεύσεων. Πολύ αργότερα, τη θυμάμαι να μου λέει: Τελικά, είχα πολύ άδικο για τον Τσακαλώτο, στάθηκε πολύ καλά, ενώ στην πρώτη συνάντηση, είπα «Τ’ είναι τούτος που μας έφερε ο Τσίπρας;».
Η ωμή απάντηση Πούτιν
«…Ακόμα και μια συμβολική επένδυση 200-300 εκατ. Ευρώ σε έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου, η Ρωσία την αρνήθηκε. Η απάντηση του (σ.σ. Πούτιν) ήταν όχι απλώς ειλικρινής, αλλά θα έλεγα ωμή. Θα προτιμούσε, μου είπε, εκείνα τα χρήματα που ζητήσαμε να τα έδινε σε ένα ορφανοτροφείο, διότι εάν τα έδινε στην Ελλάδα, θα ήταν σαν να πετούσε σε έναν σκουπιδοτενεκέ…Να τα βρεις με τη Μέρκελ».
Για τη στάση της Ρωσίας
«..Οι Ρώσοι δεν είχαν ιδιαίτερη διάθεση να προχωρήσουν τα πράγματα…Μια Ελλάδα εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου και του ευρώ, που θα διατηρούσε ταυτόχρονα μια στάση φιλική προς τη Μόσχα, ήταν προς όφελός τους».
Στο μυαλό μου το plan A
«Στο μυαλό και στην καρδιά μου, προείχε πάντα το plan A, να πετύχουμε μια βιώσιμη λύση μέσω διαπραγμάτευσης. Στόχος μου λοιπόν δεν ήταν η κατάρρευση των διαπραγματεύσεων, ώστε να πάμε σε δημοψήφισμα».
Για το δημοψήφισμα
«…Η απόφασή μου δεν ήταν εύκολη….Αυτό δεν είναι διαπραγμάτευση. Είναι παγίδα. Θέλουν να μας τελειώσουν, κι εμείς δεν μπορούμε να συνεχίσομε να προσποιούμαστε πως δεν το βλέπουμε…Προτείνω να πάμε σε δημοψήφισμα, δεν υπάρχει άλλη λύση…Μακάρι να υπήρχε άλλη λύση εύκολη, όλες οι λύσεις είναι δύσκολες. Εγώ ήμουν που έλεγα από την αρχή συμφωνία και άγιος ο Θεός, αλλά δεν βγαίνει, βρε παιδιά».
Το τηλεφώνημα συμπαράστασης του Μπαράκ Ομπάμα
«Το καλό είναι ότι μετά τη νίκη σου στο δημοψήφισμα, είσαι ο κυρίαρχος των εξελίξεων στην Ελλάδα…Το κακό είναι ότι έχουν συσπειρωθεί απέναντί σου δυνάμεις που θέλουν σήμερα να τορπιλίσον τη διαπραγμάτευση και τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Υπάρχει ένα ισχυρό μπλοκ, που θέλει, για λόγους κυρίως πολιτικούς, να μην ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση και να οδηγηθείτε στο εθνικό νόμισμα….Σου ζητάω να είσαι ψύχραιμος. Και να ξέρει ότι εμείς θα είμαστε καθ’ όλη τη διάρκεια on board, θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και παρασκηνιακά θα παρέμβουμε αν χρειαστεί».
Η συμφωνία με τους δανειστές
«Σε σχέση, τέλος, με την πρόταση που απέρριψε στο δημοψήφισμα ο ελληνικός λαός, η συμφωνία που υπογράψαμε τελικά είχε παρόμια αρνητικά, αλλά πολύ περισσότερα θετικά….Οι θυσίες του λαού μας δεν πήγαν χαμένες, όπως με τα προηγούμενα προγράμματα διάσωσης».
Για Novartis
«…Η αρχική μου πρόθεση ήταν να αξιολογήσουμε για ποια πρόσωπα πολιτικά, από τα έντεκα που αναφέρονταν στη δικογραφία, υπήρχαν όντως σοβαρές ενδείξεις για πιθανή τέλεση κακουργηματικών πράξεων και για αυτά τα τα πρόσωπα να προτείνουμε τη σύσταση Προανακριτικής…Οδηγήθηκαμε σε μια πολιτικά προβληματική απόφαση, που τότε δεν μπόρεσα να εκτιμήσω ότι αποτελούσε μεγάλη πολιτική παγίδα…Δεν έχω κανένα πρόβλημα να αναγνωρίσω ότι έκανα λάθος. Δεν εκτίμησα όλες τις παραμέτρους της απόφασης αυτής…Δεν κάναμε την κρίσιμη διάκριση, που έπρεπε να κάνουμε, και που απαιτούσε πολιτικό θάρρος και καθαρή ματιά: να οργανώσουμε, μέσω της Προανακριτικής Επιτροπής, μια ουσιαστική κοινοβουλευτική έρευνα, να εξετάσουμε τα δεδομένα σε βάθος και να καταλήξουμε σε τεκμηριωμένα πορίσματα. Αντί για στοχευμένη και προσεκτική απόδοση ευθυνών δώσαμε την εντύπωση πως επιλέγουμε μια μαζική παραπομπή. Και αυτό, δυστυχώς, είχε κόστος, θεσμικό, πολιτικό και αξιακό».
Για το Μάτι και το…«γιατί Θεέ μου»
«Το Μάτι υπήρξε η πιο σκοτεινή, η πιο οδυνηρή και τραυματική δοκιμασία της πρωθυπουργικής μου διαδρομής. Μια προσωπική συντριβή…Τότε, για πρώτη φορά άκουσα τον εαυτό μου να ψιθυρίζει, ΄΄Γιατί Θεέ μου;΄΄ Εγώ, που ποτέ δεν επικαλέστηκα τον Θεό για να εξηγήσω το Σύμπαν, που είχα μάθει να ψάχνω τις αιτίες στη γη, όχι στον ουρανό. Και όμως. Εκείνη τη νύχτα, αυτές τις λέξεις γέννησε η απόγνωσή μου».
Άτακτος στρατός και η επαγγελματική ΝΔ
«Δίναμε την αίσθηση ενός άτακτου στρατού, που τον αποτελούσαν αυτονομημένα καπετανάτα….Αν αφαιρέσουμε από τα κριτήρια την ηθική και πολιτική ακεραιότητα, η ΝΔ του Μητσοτάκη ήταν υπόδειγμα επαγγελματισμού» (στο δρόμο προς τις εκλογές).
«Η τορπίλη Κατρούγκαλου»
«Το σκαρί του ΣΥΡΙΖΑ όμως βυθίστηκε σε ελάχιστο χρόνο από την τορπίλη Κατρούγκαλου, επειδή ήταν σαθρό και έμπαζε ήδη νερά. Είναι λάθος συνεπώς να μετατρέψουμε ένα πρόσωπο σε αποδιοπομπαίο τράγο. Η ευθύνη είναι συνολική. Και πρωτίστως βαραίνει εμένα».
«Εσύ είσαι τελειωμένος»
«…Θυμάμαι χαρακτηριστικά την απάντηση του Νίκου Μαραντζίδη, ενός ανθρώπου που επιστρατεύτηκε εθελοντικά να βοηθήσει όταν το καράβι ήταν ήδη τσακισμένο. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια μου απάντησε: Εσύ είσαι ήδη τελειωμένος….Εγώ έτσι κι αλλιώς είχα αποφασίσει μέσα μου ότι, μετά τις εκλογές τις 25ης Ιουνίου, θα αποχωρούσα από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ…Μέχρι την τελευταία στιγμή προσπάθησα να διαμορφώσω τους καλύτερους όρους ανάκαμψης και προοπτικής του κόμματος».
Η πρόταση στην Αχτσιόγλου και η άρνηση
«Η σκέψη μου για μια ομαλή μετάβαση πήγε αρχικά στην Έφη Αχτσιόγλου…Θα ήταν ο απόλυτος αιφνιδιασμός για τον Μητσοτάκη…Σκόπευα να σταθώ δίπλα της σε κάθε στιγμή της προεκλογικής καμπάνιας . Να τη στηρίξω και εντός του κόμματος με όλες μου τις δυνάμεις (σ.σ. εννοεί για τις εκλογές του Ιουνίου 2023)…Θα εμφανιζόμουν στη Βουλή και την ίδια μέρα θα συνεδρίαζε η Κ.Ο, θα πρότεινα στην Αχτσιόγλου να αναλάβει την ηγεσία της. Εγώ θα παρέμενα Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς για την αλλαγή του επικεφαλής του κόμματος, απαιτείται συνέδριο και επίσημη εκλογική διαδικασία. Η Αχτσιόγλου θα γινόταν το πρόσωπο της παράταξης…Ζήτησα από την Αχτσιόγλου να έρθει επειγόντως στην Κουμουνδούρου. Παρόντες στη συνάντηση ήταν και ο Καλογήρου και ο Μαραντζίδης…Η αντίδρασή της με ξάφνιασε. Ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτική, στα όρια της άρνησης…Τα επιχείρηματά της, ομολογώ, δεν μου φάνηκαν καθόλου πειστικά. Μου είπε πως ποτέ δεν της είχε περάσει από το μυαλό η προοπτική να ηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ και ότι ένιωθε ανέτοιμη για ένα τέτοιο βάρος. Ανέφερε επίσης την οικογένειά της και τις δυσκολίες που θα είχε να ισορροπήσει ανάμεσα στις απαιτήσεις του ρόλου και τις ανάγκες του μικρού της παιδιού…Η στάση της με αιφνιδίασε…Την επομένη το πρωί μου τηλεφώνησε και μου μετέφερε την οριστική της άρνηση. Απογοητεύτηκα. Ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για το κόμμα, αλλά και για την ίδια…»
Η πρόταση στον Χαρίτση και το ΟΧΙ
«Το εκλογικό αποτέλεσμα της 25ης Ιουνίου 2023 ήταν το αναμενόμενο…Έπρεπε να παραιτηθώ…Ήταν η επιβεβαίωση της εσωτερικής επιλογής που είχε αρχίσει να σχηματοποιείται από την προεκλογική περίοδο του Μαϊου…Καθυστέρησα μια ακόμα μέρα. Ηθελα να εξαντλήσω κάθε δυνατότητα να υπάρχει συνέχεια και ομαλή μετάβαση του κόμματος την επόμενη μέρα…Φώναξα τον Αλέξη Χαρίτση στο Σούνιο. Πίστευα ότι ήταν ο μόνος που θα μπορούσε, εφόσον εκλεγεί, να εξασφαλίσει, αν όχι τη συναίνεση, τουλάχιστον την ανοχή….Χωρίς περιστροφές του ανακοίνωσα την απόφασή μου να παραιτηθώ και του ζήτησα να δεχθεί να είναι υποψήφιος για επόμενος πρόεδρος του κόμματος…Στο άκουσμα της απόφασής μου να φύγω και ακόμα περισσότερο στην πρόστασή μου να θέσει υποψηφιότητα, σκοτείνιασε. Μου είπε, τελικά, ότι δεν αισθάνεται έτοιμος να αναλάβει ένα τόσο μεγάλο βάρος. Και μου ζήτησε να μην παραιτηθώ…».
Η γνωριμία με Κασσελάκη και ο ανάρμοστος πρόεδρος
«Τον Κασσελάκη τον είχα γνωρίσει στα τέλη του 2022, όταν τον είχε προτείνει ο Πολάκης, ως μια καλή περίπτωση υποψηφίου από την ομογένεια για το ψηφοδέλτιο Επικρατείας…Παρά το τζετ λαγκ (σ.σ. στα τέλη Αυγούστου περίπου του 2023 μετά από επιστροφή από τις ΗΠΑ), τον δέχθηκα στο σπίτι μου με τον σύζυγό του Τάιλερ.. Προς έκπληξή μου , γρήγορα συνειδητοποίησα ότι είχε έρθει για να μου ανακοινώσει την απόφασή του να είναί υποψήφιος για την προεδρία του κόμματος…Προσπάθησα να τον αποθαρρύνω…Όταν έφυγαν, η Μπέττυ γυρίζει και μου λέει: Αυτός θα φάει τα μούτρα του. Γιατί το λές; Δεν άκουσες τι με ρώτησε; Σκοπεύουν να αποκτήσουν παιδιά και η αγωνία του είναι πως θα τα μεγαλώσουν στο Μαξίμου. Και τι του απάντησες; Αγάπη να υπάρχει και όλα γίνονται. Τι να του απαντήσω; Τελικά έπεσα έξω στην εκτίμησή μου. Ο Κασσελάκης εξελέγη. Η μάλλον οι άλλοι υποψήφιοι, και κυρίως η Αχτσιόγλου, κατάφεραν να χάσουν από τον Κασσελάκη. Και το ξύλο δεν το έφαγε αυτός. Αρχισε να το τρώει ο ΣΥΡΙΖΑ από την επομένη μέρα της εκλογής….Ο κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ, απογοητευμένος από την ήττα και την παραίτησή μου, έψαχνε να βρει τρόπο να τιμωρήσει αυτό τον μηχανισμό. Και ο Κασσελάκης αποδείχτηκε ο κατάλληλος τιμωρός με το αγγελικό πρόσωπο. Ήταν ένας πρόεδρος απολύτως ανάρμοστος για το κόμμα του. Δεν γνώριζε ούτε τα βασικά της ελληνικής πολιτικής σκηνής, ούτε τα βασικά της σύγχρονης ελληνικής Πολιτικής Ιστορίας. Η εικόνα του στην αρχή ήταν λίγο κωμικοτραγική…».
Η συνάντηση με Μεντβέντεφ
«…Οταν ολοκληρώσαμε τις τοποθετήσεις μας με τον Μεντβέντεφ, πήραν το λόγο οι δικοί μου υπουργοί, ο Λαφαζάνης, η Βαλαβάνη, ο Ήσυχος, οι οποίοι με απολύτη φυσικότητα και κατ’ επανάληψη, τον προσφωνούσαν «σύντροφε Πρωθυπουργέ». Ο Μεντβέντεφ χαμογέλασε ευγενικά, αλλά στο πρόσωπό του φάνηκε για μια στιγμή, εκείνο το μειδίαμα της ήπιας αμηχανίας-η σιωπηλή γλώσσα του διπλωμάτη που αναρωτιέται πού ακριβώς έχει μπλέξει. Μου έριξε μια γρήγορη, όλο νόημα ματιά. Φανταζόμουν, σχεδόν τον άκουγα να μονολογεί μέσα του: Μα είναι δυνατόν; Δεν είναι απλώς παλιοί κομμουνιστές, είναι ταξιδιώτες στον χρόνο».
«Δεν ήμουν αντιευρωπαϊστής»
«…και μέσα στο κόμμα μου έκανα ασκήσεις ισορροπίας, ανάμεσα στο Αριστερό Ρεύμα, από τη μια, που ήταν η ισχυρή εσωκομματική αντιπολίτευση και ήθελε την έξοδο από το ευρώ, και με την πλειοψηφία των μελών από την άλλη, που επιθυμούσε σύγκρουση με την κυρίαρχη ευρωπαϊκή πολιτική της λιτότητας, αλλά παραμονή στο ευρώ…Δεν ήμουν αντιευρωπαϊστής. Ήθελα να χτίσω γέφυρες συνεννόησης με την ευρωπαϊκή Αριστερά στο σύνολό της, γι’ αυτό και στις δηλώσεις μου συνεχώς και ξεκάθαρα σημείωνα ότι δεν επιθυμούσα την έξοδο από την ευρωζώνη…».
Για το 1989 και τη συγκυβέρνηση ΝΔ – Συνασπισμού
Μεγαλώνοντας αντιλήφθηκα ότι επρόκειτο για το ιστορικό λάθος.
Η κριτική στο ΚΚΕ
«Το ΚΚΕ, μετά τη διάσπαση του 1991, κάθε φορά που διαισθάνεται ότι μπορεί να αναλάβει σοβαρές πολιτικές ευθύνες, αντιδρά για να αποτρέψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο και η αντίδρασή του στρώνει συνήθως το έδαφος στα κόμματα του συστήματος».
Πηγή: tovima.gr
